Posttraumatische stressstoornis (PTSS): begrijpen, erkennen en behandelen

In onze moderne samenleving worden we vaak geconfronteerd met uitdagende en soms traumatische situaties. Helaas kan blootstelling aan dergelijke ervaringen leiden tot een aandoening die bekend staat als posttraumatische stressstoornis (PTSS). PTSS is een ernstige psychische aandoening die optreedt na het ervaren of getuige zijn van een traumatische gebeurtenis. In dit blog gaan we dieper in op wat PTSS precies is, wat de kenmerken ervan zijn en hoe je als HR-professional kunt handelen.

PTSS: specifieke vorm van angststoornis

De Posttraumatische stressstoornis (PTSS) is een specifieke vorm van een angststoornis. Wanneer je iets ingrijpends of schokkends – of een aantal keren een traumatische ervaring zoals een overval, ongeluk, seksueel geweld of een oorlog – hebt meegemaakt, dan kan die gebeurtenis steeds op een indringende manier in je gedachten of dromen terugkomen: een herbeleving. Het is alsof de gebeurtenis zich telkens weer voor je ogen afspeelt, alsof je het steeds opnieuw beleeft. Dit is posttraumatische stress.

De feiten 

Naar schatting zou 7,4% van de Nederlandse bevolking ooit in zijn of haar leven PTSS hebben gehad (8,8% van de vrouwen en 4,3% van de mannen). Tussen de 52% tot 81% van Nederlanders maakt ooit in het leven een schokkende gebeurtenis mee*. Bij sommige organisaties zoals Defensie en Politie Nederland is PTSS zelfs een erkende beroepsziekte als de gebeurtenissen zich hebben afgespeeld binnen het werk.  Zo’n 10 % van de mensen die een traumatische ervaring heeft gehad, ontwikkelt PTSS. Vrouwen en kinderen zijn er kwetsbaarder voor dan mannen. 
Kortom, de cijfers liegen er niet om. Hoe ga je hiermee om? Wanneer schakel je een expert in die je medewerker ondersteunt bij zijn of haar loopbaan of wanneer er ander werk gezocht moet worden? Als HR-professional is het belangrijk om te weten hoe je hiermee omgaat en wanneer je een expert zoals Fith inschakelt. In dit artikel zetten we de belangrijkste punten voor je uiteen.

Wat is PTSS?

PTSS is een psychische stoornis die optreedt na het ervaren van een traumatische gebeurtenis of meerdere gebeurtenissen, zoals:

• oorlog;
• seksueel geweld;
• ernstig letsel, ongelukken;
• natuurrampen of andere levensbedreigende situaties. 

Mensen met PTSS kunnen langdurige angst, stress en onvermogen ervaren om normaal te functioneren in het dagelijks leven. De aandoening kan invloed hebben op alle aspecten van iemands leven, waaronder werk, relaties en algemeen welzijn.

Hoe ontstaat PTSS?

Het ontstaan van PTSS wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder genetica, persoonlijkheidskenmerken, eerdere traumatische ervaringen en de ernst van het trauma. Wanneer iemand een traumatische gebeurtenis meemaakt, kan het natuurlijke vecht-of-vlucht-of-freeze reactiesysteem van het lichaam overweldigd raken, waardoor het vermogen om de ervaring te verwerken wordt verstoord. Hierdoor kunnen herinneringen aan het trauma, flashbacks, nachtmerries en vermijdingsgedrag ontstaan, die kenmerkend zijn voor PTSS.

Kenmerken van PTSS

Mensen met PTSS kunnen een breed scala aan symptomen ervaren, die vaak kunnen worden onderverdeeld in vier hoofdcategorieën.

• Herbeleving: dit omvat terugkerende herinneringen aan het trauma, flashbacks, nachtmerries en intense emotionele reacties bij blootstelling aan situaties die aan het trauma doen denken.
• Vermijding: mensen met PTSS kunnen situaties, mensen of plaatsen vermijden die hen aan het trauma herinneren, evenals het vermijden van gesprekken over het trauma.
• Negatieve veranderingen in denken en stemming: dit kan zich uiten in gevoelens van schuld, schaamte, hopeloosheid, geheugenproblemen, negatieve gedachten over zichzelf en anderen, en een gebrek aan interesse in activiteiten die voorheen plezierig waren.
• Overmatige opwinding of prikkelbaarheid: dit kan leiden tot moeilijkheden met concentratie, slaapproblemen, prikkelbaarheid, woede-uitbarstingen, hypervigilantie en overdreven schrikreacties.

Behandeling van PTSS

Gelukkig zijn er effectieve behandelingen beschikbaar voor mensen met PTSS. Psychotherapie, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), exposuretherapie en EMDR, wordt vaak gebruikt om de symptomen van PTSS te verminderen en het herstel te bevorderen. Daarnaast kunnen medicijnen, zoals antidepressiva en angstremmers, worden voorgeschreven om de symptomen te helpen beheersen.  Het is belangrijk om te erkennen dat PTSS een serieuze aandoening is die professionele hulp vereist, en dat er geen schaamte hoeft te zijn bij het zoeken naar behandeling. 

Het begrijpen van de oorzaken en symptomen van PTSS is essentieel voor het bieden van effectieve ondersteuning en behandeling aan degenen die eraan lijden. Door het bieden van empathie, begrip en toegang tot passende zorg, kunnen we mensen met PTSS helpen om hun weg te vinden naar herstel

Ervaren Fith senior adviseurs

Onze Fith senior adviseurs zijn stuk voor stuk ervaren experts bij het begeleiden van medewerkers binnen hun loopbaan of naar nieuw werk, zoals Ger van Moerkerk, waarover je hier meer kunt lezen. Naast Ger is ook Berend Timmermans een ervaren adviseur met expertise wanneer PTSS speelt in loopbaan of zoektocht naar werk. Berend: ‘Ik heb veel ervaring met PTSS door mijn vroegere werk bij Defensie, als jobcoach Vluchtelingenwerk maar ook als coördinator nuldelijnsondersteuning voor veteranen, maar ook met niet veteranen. Denk aan mensen die wel heftige gebeurtenissen hebben meegemaakt die ik begeleid onder de noemer van het Postactieven Netwerk Koninklijke marine (PANKM). 

Hiertoe volgde ik specifieke opleidingen rondom PTSS, stress en burn-out bij Fith en andere organisaties. Ik begeleid veel kandidaten met PTSS en voor Fith collega’s die hetzelfde doen ben ik sparringpartner als dat nodig is of bied ik een luisterend oor. Wat ik belangrijk vind is vooral te zien wat de kandidaat nog wél kan. Daarna zorg ik dat ik beschikbaar ben voor het verhaal, al is dat soms meerdere keren achter elkaar.’ 

De meerwaarde van een specialist zoals Fith

De Fith dienstverlening kan ingezet worden bij medewerkers die problemen ervaren tijdens hun loopbaan of bij de zoektocht naar ander werk (loopbaancoaching of een verzuimtraject). Dit geldt ook bij medewerkers die kampen met PTSS, waarbij we de kandidaat centraal zetten en zo samen de gewenste doelstelling bereiken. De senior adviseurs bij Fith zoeken mee in het proces, waarbij ruimte is voor het verdriet en de emoties. Wij werken, in nauwe samenwerking met universiteiten en onderzoekscentra, zoveel als mogelijk op basis van wetenschappelijke methodes en bewezen tools. Onze adviseurs werken aan de hand van bewezen methodieken die zij combineren met hun ervaring uit de dagelijkse praktijk. In een ander artikel lees je meer over de meerwaarde van Fith bij PTSS.

Meer informatie over Fith b.v. vind je hier of bel ons op 088-007 4410

_{*Vries, G.J. de & Olff, M. (2009). The lifetime prevalence of traumatic events and post-traumatic stressdisorder in the Netherlands. Journal of Traumatic Stress, 22, 259-267.}